Nieuwsberichten

WOKMUZIEKTHEATER laat u kennis maken met de sleutelfiguren achter de bijzondere
opera’s die onder de vlag van WOKMUZIEKTHEATER gemaakt worden.
In dit interview staat centraal: Joop Dieteren. Dirigent van dit operagezelschap. Het enige
operagezelschap in Zuid – Nederland dat, na de operette fase vanaf de oprichting in 1980,
sinds 1995 op gemengde amateur – professionele basis tweejaarlijks een volledig
geënsceneerde opera op de bühne brengt.

Joop Dieteren leidt tevens de Stichting Opera Parkstad (SOP) welke als koorsectie en vaste partner
mede uitvoering geven aan de opera’s van WMT. Joop heeft al een aanzienlijk te noemen
voorgeschiedenis en stond al bij menig concert of muzikale theater productie als dirigent ‘op de bok’.
Joop studeerde aan het conservatorium van Maastricht en de Hochschule für Musik Mozarteum
Salzburg.

Wat doet een dirigent?
Normaal gesproken is de dirigent een soort coördinator tussen orkest en componist. Strak
uitgedrukt: een dirigent moet er voor zorgen dat de bedoelingen van de componist die af te lezen
zijn in zijn compositie, door het orkest en alle medewerkenden aan de opera worden gerespecteerd.
Ik denk dat het grootste deel van mijn werkzaamheden bestaat om de juiste noot op het juiste
moment met de juiste dynamiek te verzorgen. Hierbij moet je met allerlei factoren rekening houden:
de kwaliteit en de interpretatie van de uitvoerenden, de akoestiek van de zaal, je eigen interpretatie
en het aantal repetities die mogelijk zijn.

Hoe wordt een muzikaal persoon nou net dirigent? Is dat een keuze? En hoe heb je die gemaakt?
Met de muziek mee bewegen, als kind stond ik al te zwaaien. En thuis was er een winkel in muziek
instrumenten. Zo ben ik opgegroeid tussen de muziek.

De Hochschule Mozarteum in Salzburg … klinkt als heel bijzonder
Het begon met een zomercursus vanuit het conservatorium hier in Maastricht en dus ging naar
Salzburg. Daar heb je weer andere docenten, soms bekende.

Hoe vindt je de ruimte om te creëren en creatief te zijn?
Dat is een geleidelijk proces. Eerst ontstaat dat puur alleen. Het begint met de originele partituur te
bestuderen. Hiervan maak ik dan een arrangement. Zelf studeer ik die in op de piano waarna de
koorrepetities kunnen beginnen. Vanaf dat moment ga je samenwerken en dat creëert automatisch
weer nieuwe inzichten. Dan worden de solisten uitgezocht en benadert en eventueel het ballet.
Daarna volgen de piano repetities met het koor, nog later met de solisten en een week voor de uitvoering volgen enkele repetities met het orkest. In ieder stadium veranderen er nog zaken. Dat
proces gaat door ook tijdens de voorstellingen.

Wil je als dirigent alles controleren?
Niet altijd….. Er ontstaan situatie waarbij je de interpretatie van een ander persoon overneemt.
Je begeleidt dus. Zowel bij de solisten alsook bij het orkest. Eigenlijk gebeurt dat allemaal vanzelf.

En nu is het aan jou om de muziek als dirigent te brengen. Hoe bereidt je je daar op voor?
Het proces, zoals in de voorbereiding, gaat eigenlijk steeds door. De spanning wordt wel wat groter
naarmate onverwachte zaken gebeuren………Fysiek doe ik niets bijzonders. De dag zelf een paar gym
oefeningen voordat ik op ga. En op het laatste moment even alleen zijn.

Sommige dirigenten vinden opera vermoeiend. Omgaan met zangers, de psychologie van al die
dingen… Dat hangt af van met wie je moet samenwerken. Je moet weliswaar meer samenwerken met
verschillende personen, dat kan vermoeiend zijn doch, mits je fijne collega’s hebt natuurlijk ook
boeiend.

Gezien jouw positie als dirigent is er een soort ‘mariage’ ontstaan. Ook in de samenwerking tussen jouw SOP en WMT. Heeft dat alleen maar voordelen of knelt dat ook wel eens? In mijn ervaring vooral toch voordelen. Soms knelt het eens een keer. En die ‘mariage’ is net een
huwelijk. Je moet elkaar de ruimte geven dus.

Dan nu over de opera Zampa van Herold. Wat maakt deze compositie zo speciaal? Het is een bekende ouverture. En de rest van het werk is minder bekend. Dat het geen platgetreden
pad is, maakt het voor mij bijzonder. De opera verdient het om eens uitgevoerd te worden.
En dan is er die inzet van een bariton (Zampa) met een breed stembereik van een tenor. Ook best
bijzonder.

Hoe gaat het hele voorwerk van selecties en solisten in zijn werk?
In de soort van voorselectie moet ik voor een deel vertrouwen op conservatorium docenten. Of op
persoonlijke referenties van collega’s op een solist(e). Nu, in deze productie, viel dat enorm mee.
Sommige auditie onderdelen hebben we kunnen schrappen.

Aan opera wordt in de (regionale) media maar zelden aandacht besteed. Je ziet tegenwoordig geen
recensies meer bijvoorbeeld. Is dat jammer? Jammer, ja zeker! De lezer of bezoeker mist daardoor soms een goede kijk op de voorstelling … soms ook een onjuiste beïnvloeding. Herkenbaar is dat een brede goede kijk op de voorstellingen en het aanbod aan cultuur, in dit geval opera, daardoor ontbreekt.

Zampa de piraat is vast niet je laatste opera?
Waarschijnlijk niet. Ik wordt over twee jaar 67 jaar. Komt tijd komt raad.

Liefde en fascinatie voor ….
Geen specifieke klassieke componisten behalve….. misschien toch wel Mozart.
Verder luister ik ook graag naar jazz muziek.

Bent u positief geprikkeld of nieuwsgierig geworden. Een goede motivatie voor u als lezer om Joop te
komen bekijken en vooral te beluisteren. Dat kan dit jaar vanaf de première in het Munttheater in
Weert op vrijdag 22 november, en verder op zaterdag 23 november en zondagmiddag 24 november.
Kijk voor kaartjes op www.muntheater.nl

Anno 2024 is het steeds lastiger geworden om opera producties te verwezenlijken. Een
opgave als organisatie, oplopende kosten en de financiering. Des te meer reden voor
WOKMUZIEKTHEATER om het toch weer mogelijk te maken. Heel bijzonder is het feit dat er
wereldwijd géén beelden bestaan van de opera Zampa de piraat. WMT gaat zorgen voor een film- en
geluid registratie, dus uniek op de wereld. Voor de kosten te dekken is er een crowdfunding
opgestart. Meer hierover ziet u op www.wokmuziektheater.nl en uw steun is daarbij zeer welkom!

WOKMUZIEKTHEATER laat u kennis maken met de sleutelfiguren achter de bijzondere
opera’s die onder de vlag van WOKMUZIEKTHEATER gemaakt worden.
In dit interview staat centraal: John van Cauteren, koorlid, erelid, artistiek leider en regisseur
van dit operagezelschap. Het enige operagezelschap in Zuid – Nederland dat, na de operette
fase vanaf de oprichting in 1980, sinds 1995 op gemengde amateur – professionele basis
tweejaarlijks een volledig geënsceneerde opera op de bühne brengt.

John van Cauteren combineert zijn hart voor de kunsten als kunsthistoricus met dat van artistiek
leider en creatieve geest. Als kunsthistoricus was hij 35 jaar lang als conservator/coördinator
verbonden aan Museum W in Weert. Zijn creativiteit in het metier Opera zet John in als schrijver van
dialogen, als dramaturg, decor- en kostuumontwerper en als regisseur. Daarnaast kun je John ook
gewoon iedere productie vinden onder de koorleden op het podium als zanger en toneelspeler.

Wat doet een artistiek leider ?
Een artistiek leider is verantwoordelijk voor de ontwikkeling van het artistieke beleid. Bij
WOKMUZIEKTHEATER (WMT) zie je dat in een opvolgende lijn van producties die vanaf 1995 is
geproduceerd. De ontwikkeling loopt van compilatie programma’s van musical- en operafragmenten,
met Anatevka, Gershwin, Mozart en Verdi naar complete opera’s. De lijn is ooit uitgezet door de
muzikale leider, wijlen Hans Swinnen, met een geselecteerde reeks van geschikte opera’s. Uit deze
longlist werden vervolgens producties gekozen, die ieder hun eigen leermoment hadden voor het
koor en de organisatie. In de jaren daarna werd door het artistieke team daaraan andere mogelijke
opera’s toegevoegd. Dit resulteerde in een serie uitvoeringen die zijn terug te vinden op de website
www.wokmuziektheater.nl Een artistiek leider kan ook de weg bereiden naar ruimte en appreciatie
van minder bekende opera’s. Misschien minder bekend, maar met een herkenbaar verhaal en
inhoud. De aanstaande nieuwe productie die WMT brengt, de opera Zampa de piraat, is ook een loot
aan deze stam. De artistiek leider doet er goed aan de tijdsgeest aan te voelen. Als voorbeeld: in tijden die worden ervaren als een periode van crisis en conflicten, is er een zekere hang naar ‘escapisme’. Geen
ontvluchten van de werkelijkheid; wel een avondje ‘schoonheid gepaard met humor’ . Met ook nog
ruimte voor de oorspronkelijke boodschap.

Hoe lang vervul je al de rol van artistiek leider ?
Na diverse rollen en functies binnen WMT sinds 1993 vervult te hebben, zoals dramaturg,
tekstschrijver, regieassistent en beheerder van de artistieke portefeuille in het bestuur, heeft John
sinds 2003 de artistieke lijn met veel gevoel voor continuïteit als artistiek leider verder uitgezet. Al is
het een geleidelijk groeiproces geweest, sinds de productie van 2012 (de opera Carmen) bestaat er
een stabiel en op elkaar ingespeeld artistiek team, bestaande uit John als artistiek en Joop Dieteren
als muzikaal leider.

Hoe vindt je de ruimte om te creëren en creatief te zijn ?
Je start met je bagage, van toneelervaring tot beroepsmatige kennis als kunsthistoricus. Kijken naar
andere interessevelden naast opera, zoals film, dans en zelfs circus. De ruimte zit ook in de opties om
naast het oorspronkelijk stramien, bijvoorbeeld de setting te veranderen door een andere plaats of
tijdsperiode te kiezen. Een mooi voorbeeld daarvan was Un Ballo in Maschera van Verdi, dat speelt
aan het koninklijk hof van Zweden in de 18 e eeuw of in Amerika rond 1700. Het werd door WMT
geplaatst in de Romeinse tijd onder keizer Domitianus. Dat bood vele creatieve mogelijkheden: van
een klassiek orakel, een Romeinse marktscene tot een live kruisiging en gladiatorengevecht op
toneel. Het schrijven van Nederlandstalige dialogen creëert ook een praktisch moment voor
creatieve inbreng.

Kom je dan ook in de ruimte van een ander lid van het artistiek team ?
Dat is niet mijn bedoeling. Ik wil geen typische ‘regisseurs opera’ creëren, waarin alles, soms zelfs de
muziek, ondergeschikt wordt gemaakt aan de visie van de regisseur. Een regieconcept wordt
ontwikkeld vanuit de muziek, de creatie van de componist. Dat blijft altijd mijn uitgangspunt. Samen
met de muzikaal leider bekijken we wat er muzikaal aangepast kan worden aan onze behoefte.

Liefde en fascinatie voor …
Kortgezegd: muziektheater. Alle facetten en disciplines van podiumkunsten komen er in samen. Bij
opera is ook de fysieke component van belang: de zang van solisten en koor is niet elektronisch
versterkt, maar puur akoestisch. Dat vraagt wat van de zangers en spelers. Bovendien is de
meervoudige gelaagdheid van veel opera’s interessant om mee te werken.

Samenbrengen van creaties van anderen en jezelf tot een geheel. Hoe doe je dat ?
Vanuit een heel duidelijk beeld voor ogen waar het naar toe moet. Weten hoe het eindbeeld er uit
moet gaan zien. De setting, effecten, kleding, decors en licht. De muzikale inbreng van de arrangeur
en muzikale leider is daarvoor het uitgangspunt. Alles gaat uit van de oorspronkelijke muzikale
creatie. De muziek dient een dramatisch doel. Dat probeer ik met alle beschikbare middelen tot
uitdrukking te brengen.

Moet je provoceren om interesse te wekken? Of lukt het ook anders om mensen te blijven boeien
en te laten blijven komen ?
Provoceren stompt af naar mijn mening. Prikkelen is natuurlijk wat anders. Een voorbeeld uit onze
opera productie “Treemonisha” (Scott Joplin, 2016) laat dat goed zien. Toen toonden wij tijdens de
ouverture authentiek 19 e eeuws beeldmateriaal van de trans-Atlantische slavernijhandel en het lot
van tot slaaf gemaakten in Amerika. Dat is prikkelen. Mensen in de zaal werden er door geraakt.

De veranderingen in maatschappij en cultuur. Wil je daar als artistiek leider op inspelen, of is opera daar immuun voor … als het ware tijdloos ?
De verhalen uit de klassieke opera zijn universeel. Zó bezien is het wel tijdloos. Iets kan natuurlijk uit
de gratie vallen door modeverschijnselen, niet meer in de smaak vallen. Zoals bijvoorbeeld lange tijd
de Franse 19 e eeuwse opera’s werden verguisd. Maar je kunt met de keuze van een specifieke opera
het momentum en de tijdsgeest wel precies raken. Toen wij in 2007 kozen voor de opera Der Vampyr
van H. Marschner, was er geen complete videoversie van deze opera op internet te vinden. Nu kun je
kiezen uit diverse interpretaties.

Wil je het publiek ‘opvoeden’ of is dat achterhaald ?
Ja, dat is echt achterhaald. Opvoeden als ‘volksverheffing’ is echt niet meer aan de orde. Je kunt
mensen wel wat meegeven. Of mensen aan het denken zetten.

In de wereld van de opera opleidingen wordt tegenwoordig gesteld: “opera moet zich gaan
bewegen in de nieuwe wereld van het visuele” …
Opera is altijd visueel gericht geweest. Niks nieuws eigenlijk. Er wordt op veel plaatsen met beelden
en nieuwe visuele technieken geëxperimenteerd, zoals Artificial Intelligence. WMT gebruikt ook al
langere tijd moderne visuele middelen zoals beeld- en filmprojecties. Maar aan de visuele kracht van
opera is in de kern niets veranderd.

Repetities van de cast en koren. Solisten en hun rollen: decennia terug hadden solisten veel meer
repetitietijd met hun regisseur. Hoe moet dat nu ?
Ja, dat is wel veranderd. De druk van tijd en beschikbaarheid van solisten ligt daaraan ten grondslag.
Bij WMT duurt de repetitie cyclus met muzikale leider en regisseur tenminste een half jaar. Eerst
werkt de dirigent met de solisten aan de muziek, de aria’s, duetten en trio’s. Pas de laatste twee
maanden komt daar de regie bij kijken. Daartoe dienen de zogenaamde doorlooprepetities, waar alle
los ingestudeerde onderdelen moeten gaan samenvallen: toneelspel, muziek, individuele- en
koorregie. Daarbij is het regieboek met aanwijzingen voor iedereen een belangrijk hulpmiddel.

Zien we jou zelf op het podium bij de WOKMUZIEKTHEATER producties ?
Ja, de goede kijker ziet mij tussen alle zangers in als gewoon koorlid. Verder vervul ik wat kleine stille
rollen en treed ik als toneelspeler wat meer op de voorgrond. Zoals de circusdirecteur in Die
verkaufte Braut of de kleine Ajax in onze laatste productie la Belle Helene. Dat komt omdat ik het
spelen en zingen veel te leuk vindt. Daar is alles toch uit voort gekomen.

Anno 2024 is het steeds lastiger geworden om opera producties te verwezenlijken. Een
opgave als organisatie, oplopende kosten en de financiering. Des te meer reden voor
WOKMUZIEKTHEATER om het toch weer mogelijk te maken. Meer over WMT ziet u op
www.wokmuziektheater.nl

Een goede motivatie voor u als lezer om het te komen bekijken. Dan kan dit jaar vanaf de première in
het Munttheater in Weert op vrijdag 22 november, en verder op zaterdag 23 november en zondag 24
november. Kijk voor kaartjes op www.muntheater.nl

Van onze uitvoering in november wordt een videoregistratie gemaakt. En dat is bijzonder, want op dit moment is nergens een videoregistratie van deze opera, Zampa de piraat, te vinden. Er zijn alleen audio-opnames beschikbaar. Deze registratie is daarom bijzonder en we hopen daar veel operaliefhebbers een plezier mee te gaan doen wanneer deze opname beschikbaar gemaakt kan worden voor een groter publiek. 

Om een en ander financieel mogelijk te maken wordt deze fundraising georganiseerd.

Klik hier om naar de crowfunding pagina te gaan.

De mannelijke leden van WOKMUZIEKTHEATER komen er in de komende opera Zampa de piraat piekfijn uit te zien. Hun kleding komt uit verschillende bronnen: uit de eigen voorraad van de vereniging, uit de kleerkast van de regisseur en er wordt gehuurd van modevakschool Maria van der Kruijs uit Nederweert. Maria is hofleverancier van kleding voor de Nederweerter toneelgroep de Krottepoffers, en met name uit haar voorraad zijn alle heren voorzien van feestelijke kleding in 18^e eeuwse stijl. Hieronder enkele voorbeelden.

Tijdens ons optreden met cultureel lint, op 22 september aanstaande om 15.20 uur in het Munttheater te Weert, zijn de heren in hun feestelijke kleding voor het eerst te bewonderen. We geven dan namelijk een preview van de opera. Noteer het alvast in uw agenda.

Achter de schermen van WOKMUZIEKTHEATER Weert wordt momenteel door vele mensen hard gewerkt om de opera Zampa de piraat in november van dit jaar op de planken van het Munttheater in Weert te krijgen. Voor de kleding is een werkgroep bezig om er voor te zorgen dat iedereen zo mooi mogelijk op het toneel komt te staan. Onder leiding van de regisseur, Annie Kissen en Rosalie Winkelmolen hebben vrijwel alle vrouwelijke leden zelf, of met assistentie van andere leden of deskundigen buiten de vereniging, een japon gemaakt in 18^e eeuwse stijl. De resultaten tot nu toe zijn verbluffend mooi. Hieronder enkele voorbeelden.

Bij ons optreden tijdens cultureel lint, op 22 september aanstaande, om 15.20 uur in het Munttheater te Weert, zijn alle japonnen voor het eerst te bewonderen. We geven dan namelijk  een preview van de opera. Noteer het alvast in uw agenda!

Afgelopen zondag 8 juli was een groep leden van WOKMUZIEKTHEATER en enkele sympathisanten,
aanwezig op het OLS in Doenrade, om zich in te zetten als vrijwilliger om zo het evenement te
helpen doen slagen. Het merendeel was ingedeeld bij het blijkbaar minst gekozen onderdeel: de
frietkraam. Zoals de krant De Limburger al meldde: “iedereen wil achter de tap, maar niemand wil
in de frietkraam staan”. Nou, wij wel! 8 uur s’morgens vertrok de eerste groep uit Weert en pas om 00.30u waren de laatste weer thuis! Moe maar tevreden viel iedereen als een blok in slaap… We konden
allemaal terugkijken op een geslaagde en heel gezellige dag. Aanstaande zaterdag 13 juli, bij het kavelen is weer een aantal leden present. En nu maar hopen dat de OLS organisatie flink winst heeft gemaakt, want de ingezette uren van iedereen worden op basis van een nog vast te stellen uurtarief vergoed aan WOKMUZIEKTHEATER.

Update zondag 14 juli:

Op zaterdag 13 juli trok s’middags weer een groepje WOKMUZIEKTHEATER leden naar Beekdalen om tijdens de kavelrondes te gaan bakken in de grote frietkraam. Van 14.30  tot 21 uur werden vele tientallen porties friet, frikadellen, kroketten, bami blokken (vegetarisch) en hamburgers gebakken en verkocht aan de aanwezige schutters en bezoekers. Nadat alles klaar en opgeruimd was verscheen er boven het OLS terrein een prachtige regenboog en sloot zo een zeer geslaagde OLS 2024 versie af. Wij kijken terug op een aantal geslaagde en gezellige dagen.  Net als wij nieuwsgierig naar wat dit allemaal voor WOKMUZIEKTHEATER gaat opleveren?

Wordt vervolgd.

Op zaterdagavond 1 juni was ons repetitiegebouw, omgetoverd tot een Italiaans marktplein, royal gevuld met gasten voor ons sponsor-diner. Nicola Bolzano (voormalig eigenaar van Porta Mosa in Weert) had een voortreffelijke maaltijd bereid die bestond uit diverse voorgerechten, daarna pasta gevolgd door een hoofgerecht met vlees en vis. Tussen de gerechten door werden we verrast met optredens van twee koorleden, Lotte die een aria uit Puccini en Eric die een aria van Verdi bracht. De waardering van de gasten bleek uit hun uitbundig applaus. Enkele dames van de grime zorgden voor de drank en het serviesgoed. Ook verschillende andere leden staken achter de schermen hun handen uit de mouwen, tot de afwas aan toe. Het was een bijzonder geslaagde avond en de opbrengst komt helemaal ten goede aan de productie van onze nieuwste opera, ‘Zampa de piraat’ in november 2024. Dank aan iedereen die heeft bijgedragen in welke vorm dan ook.

Vandaag, 26 april 2024 heeft ons oud-lid Monique Caris de versierselen behorende bij het lidmaatschap in de orde van Oranje Nassau mogen ontvangen. Decoranda heeft ruim tien jaar allerhande functies uitgeoefend voor en binnen de vereniging WOKMUZIEKTHEATER. Daar kijken de leden nog steeds met veel waardering op terug. Monique Caris-Frenken heeft op velerlei gebied haar maatschappelijke inzet gepleegd. Wilt u het geheel van erkenning voor Monique lezen, dan kunt u terecht op de website van de gemeente Weert, www.weert.nl onder het bericht over de koninklijke onderscheidingen. Bestuur en leden van WOKMUZIEKTHEATER feliciteren Monique, haar gezin en familie dan ook van harte. Wilt u Monique persoonlijk feliciteren dan is daarvoor de aangewezen gelegenheid tijdens de Koningsdag receptie in de grote hal van het stadhuis in Weert van 15.00 tot 16.30 uur.
Wij wensen Monique een paar mooie dagen toe om te genieten van dit terechte eerbewijs!
Leden en bestuur, WOKMUZIEKTHEATER, vereniging voor opera te Weert